Bratnia dusza

 

Helena Rubinstein urodziła się w 1872 jako najstarsza z ośmiu sióstr w biednej żydowskiej rodzinie w Krakowie. Na temat swojego wieku zawsze kłamała, uważała że odejmowanie sobie kilku lat odmładza lepiej niż najlepszy krem. Stworzyła globalną markę i imperium kosmetyczne pod swoim nazwiskiem i zdobyła fortunę. W chwili jej śmierci firma była obecna w 100 krajach świata, zatrudniając 30 tysięcy osób i generując obroty rzędu 60 milionów dolarów rocznie. A zaczynała od niczego, w czasach, kiedy rolą kobiety było rodzić dzieci i siedzieć w domu.

Po rodzinnej kłótni  (nie chciała wyjść za mąż za kandydata, którego znalazł jej ojciec, bo była zakochana  w biednym studencie) wyjechała – najpierw do Wiednia, do swojej ciotki, potem – w 1896 roku do brata matki w Australii. Tam po kilku latach założyła swój pierwszy salon piękności, w którym sprzedawała kremy własnej produkcji.  Szybko rozwinęła firmę, otwierając kolejne salony.

W Australii spotkała Edwarda Titusa – erudytę i bibliofila. Wyszła za niego za mąż i razem stworzyli podwaliny pod jej przyszłe imperium kosmetyczne. Ich małżeństwo przetrwało wiele lat, wydaje się, że byli sobą zafascynowani i się kochali:  on – człowiek sztuki  i ona – kobieta interesu.

Jednak ich związek był bardzo burzliwy. Edward nie mógł się powstrzymać od ciągłych zdrad (już w czasie podróży poślubnej flirtował z innymi kobietami); Helena bardzo cierpiała, w takich chwilach kupowała sobie na pociechę kosztowną biżuterię i – wyjeżdżała.  Życie jej upływało w ciągłych podróżach po kilku kontynentach –  głównie Ameryce Północnej, Europie i Australii.

Po otwarciu pierwszych salonów wyruszyła w podróż do Europy po „inspiracje”. Wróciła stamtąd ze swoją siostrą i kuzynką. Przez całe życie zatrudniała swoje siostry, kuzynki, siostrzeńców… Przed II wojną światową postarała się, aby poszczególni członkowie rodziny wyjechali z Polski – w ten sposób uratowała im życie. Choć potrafiła też być wobec nich niezmiernie wymagająca i nieczuła. Helena nie potrafiła okazywać uczuć. Była tytanem pracy i dla niej nie było nic ważniejszego. Od zatrudnionych przez siebie członków rodziny wymagała pracy przez całą dobę.  Helena powtarzała całe życie „Im więcej człowiek pracuje, tym jest szczęśliwszy i tym mniej ma czasu na głupstwa”.

W 1909 założyła spółkę o nazwie Helena Rubinstein Inc.  W tym samym roku otworzyła pierwszy salon w Paryżu. Również w 1909 w grudniu urodziła syna Roya.  Nie planowała w tamtym czasie dziecka, więc nie była zadowolona, że ciąża ją spowalnia i odrywa od rozwijania firmy. Nie mogła się doczekać, kiedy wróci do pracy – i istotnie wróciła prawie natychmiast, powierzając dziecko Edwardowi i niańkom. Mimo wszystko było to może najszczęśliwszy okres w ich życiu. Na fali chwilowego okresu szczęścia , znów zaszła w ciążę – w 1912 roku urodził się Horace.

Helena wyraźnie wyróżniała młodszego syna, który był dzieckiem oczekiwanym, w odróżnieniu od starszego brata.  Tak w firmie, jak i w rodzinie stosowała zasadę „dziel i rządź”. Chwaliła młodszego syna, ganiła starszego. Otoczyła ich luksusem, niczego im nie brakowało – oprócz najważniejszego. Roy, który był nieśmiały i wycofany, dodatkowo zawsze czuł się nieakceptowany przez matkę, która przed nim wychwalała Horace’a, a pod jego adresem wygłaszała złośliwe komentarze. Nie potrafił znaleźć swojej drogi życiowej.  Żenił się kilkakrotnie, wreszcie odnalazł spokój z czwartą żoną, która była mu matką i pielęgniarką. Ale swoje jedyne dziecko – córkę – nazwał po matce Helena.

Młodszy brat Horace wybrał inną drogę do serca matki. Był wesoły, uzdolniony, uparty i pełen pomysłów na rozwój firmy, którymi chciał zaimponować surowej rodzicielce.  Wciąż wystawiał cierpliwość matki na próbę – kraksy samochodowe, długi karciane, rzucane szkoły, nawet porwanie gangstera (chłopaka swojej kochanki) - Helena wybacza mu wszystko. W 1958 roku Horace spowodował wypadek samochodowy, w wyniku którego zmarł, ku rozpaczy matki.

Obaj byli zaniedbywani – ponieważ Helena zawsze była w podróży. Obaj walczyli o jej uwagę, odrobinę miłości, ciepła – lecz ona nie umiała im tego okazać, poza tym była nieustannie zajęta firmą.

W kolejnych latach małżeństwa ona i jej mąż mieszkali już osobno – on we Francji, ona w Stanach, widywali się kilka razy w roku. Synowie zostali wysłani do szkół z internatem. Sprawiedliwie trzeba dodać, że Helena nie poświęcała swojemu mężowi zbyt wiele czasu, była zbyt zajęta robieniem pieniędzy. W 1928 roku, kiedy sprzedała amerykańską część firmy (by ją po jakimś czasie odkupić), jej mąż dowiedział się o tym z plotek i z prasy.

Edward założył i prowadził pismo oraz wydawnictwo, które publikowało książki ambitne, lecz mało dochodowe.  Był zależny finansowo do swojej bogatej żony, którą wciąż prosił o pieniądze                       w upokarzających listach. Helena utrzymywała wydawnictwo do czasu.  W 1932, kiedy miała dość zdrad, wysłała mu raport detektywa z opisem jego spotkania z pewną kobietą.

Od tego czasu odsunęła  Edwarda Titusa od firmy i przeprowadziła podział majątku. Rozwiodła się               z nim w 1938 roku. W tym samym roku wzięła ślub z rzekomym księciem gruzińskim Artchilem Gourielli-Tchkonią. Książę ma lat czterdzieści trzy,  nasza bohaterka – sześćdziesiąt sześć. Artchil był duszą towarzystwa – przystojny, czarujący, miły, wesoły, zabawny, na dodatek Helena mogła się wreszcie tytułować „księżną”, co robi wrażenie na jej odwiecznej snobistycznej rywalce – Elizabeth Arden. Drugi mąż również korzystał szeroko z bogactwa swojej żony, jest sybarytą, lubił dobre jedzenie, podróże, wytworne przyjęcia, najlepsze hotele, kasyna. Helena nie oponowała, bo                     w towarzystwie księcia dobrze się czuła, jedynie on potrafił ją uspokoić, kiedy miewała napady złości.  Artchil w pełni korzystał z dostatniego życia aż do swojej śmierci w 1955 roku. Madame Rubinstein była załamana.  Zawsze kochała malarstwo i rzeźbę, więc aby podnieść się z depresji poprosiła Pabla Picassa, aby ją namalował. Niestety, skończyło się na szkicach. W międzyczasie rzuciła się w wir pracy, jak zawsze.

Pod koniec życia robiła rachunek sumienia. Pisała wtedy do syna Roya: „Chciałabym wiedzieć, dlaczego czujesz do mnie  taką niechęć.(…) Ty i Horace zawsze byliście dla mnie najważniejsi. Firma była jedynie środkiem do zabezpieczenia wam odpowiednich warunków… Chciałam, byście zdobyli  jak najlepsze  wykształcenie i mieli najwspanialsze życie.”

W autobiografii, którą spisała w roku swojej śmierci, powiedziała na temat swojego małżeństwa z pierwszym mężem:  (…)wtedy byłam zazdrosna i niedoświadczona. Czy ja także powinnam była miewać przygody z mężczyznami? Często tego żałowałam. Może  dzięki temu nie byłabym taka twarda.”

Helena Rubinstein zmarła samotnie w wieku 93 lat w 1965 roku. Pracowała do ostatniego dnia życia.

 Jeśli Was zainteresowałam, oto materiały, z których korzystałam i które możecie zgłębić:

Ruth Brandon "Wstydliwa historia piękna", 2012. Fascynujące.

Michele Fitoussi "Helena Rubinstein. Kobieta, która wymyśliła piękno", 2010. Dobra biografia (musi być, skoro dzięki niej zainteresowałam się Heleną Rubinstein;).  

Lindy Woodhead "Helena Rubinstein i Elizabeth Arden. Barwy wojenne", 2004. Bardzo szczegółowe, dużo zdjęć (uwielbiam stare zdjęcia), autorka wykonała naprawdę solidną pracę i chwała jej za to.

Wspaniała ta Polka, która dała sobie tak świetnie radę w Stanach Zjednoczonych! A Ty - jak myślisz? Podyskutuj ze mną, jeśli masz ochotę.

Pozdrawiam uważnych czytelników.